به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام والمسلمین محمود فتحعلی، استاد مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) در چهاردهمین مدرسه شبهه پژوهی با عنوان «تفکر صحیح» که به همت مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه و با همکاری نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، مجمع عالی حکمت اسلامی، انجمن معرفت شناسی حوزه و پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، به تشریح «موانع بیرونی تفکر» پرداخت و گفت: امروزه چیستی تفکر و انواع آن از مهمترین مباحث در مجامع علمی سراسر دنیاست.

تفکر؛ حرکت ذهن از مجهول به سمت معلوم

حجت الاسلام والمسلمین فتحعلی افزود: همان طور که در کتب رایج منطق آمده است تفکر شامل حرکت ذهن از مجهول به سمت معلومات و استفاده از معلومات برای کشف مجهول است. تفکر به دلیل اینکه با مفهوم سروکار دارد از نوع علوم حصولی می باشد.

وی خاطرنشان کرد: ما همیشه با مجهولات مواجه هستیم و کشف آن ها یک نیاز و کشش در نفس ماست. ما همواره به دنبال کمال بوده و کمال شامل علم می باشد. حب ذات ایجاب می کند برای نیل به کمال به دنبال تفکر رفته و مجهولات را به معلومات تبدیل کنیم.

انسان، زندگی و جهان بدون ادراک معنایی ندارد

استاد مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) تفکر را نقطه آغاز ادراک دانست و گفت: بدون ادراک، انسان، زندگی و جهان معنا ندارد؛ زیرا معنا در دل ادراک نهفته است و تا ادراک نباشد ما انسان ها به عنوان فاعل شناسا نمی توانیم هیچ تصوری از جهان هستی داشته باشیم.

وی «ضعف قوای ادراکی» را از موانع درونی تفکر صحیح برشمرد و تصریح کرد: گاهی ضعف قوای ادراکی یا عدم استفاده از آن ها مانع از تفکر صحیح می شود. قرآن کریم روی این موضوع تأکید زیادی داشته است و به عنوان مثال می فرماید: «لَهُمْ قُلُوبٌ لَا یَفْقَهُونَ بِهَا». کسی که تفکر صحیح ندارد، مجهولاتش به معلومات تبدیل نمی شود، هرچند که تفکر داشته باشد؛ زیرا به مغالطات دچار شده است.

مهمترین موانع درونی تفکر صحیح

حجت الاسلام والمسلمین فتحعلی با اشاره به دومین مانع درونی تفکر صحیح گفت: یکی دیگر از موانع بیرونی «پیروی از هواهای نفسانی» است. از دیگر عوامل درونی مانع تفکر صحیح می توان به «نادانی و جهل»، «حب و بغض»، «غفلت و عدم توجه به نفس»، «تعصب ورزی بی دلیل»، «ارتکاب گناه»، «تقلید بی دلیل و کورکورانه»، «روحیه تکبر و استکبار»، «روحیه راحت طلبی و تن پروری»، «ترس»، «اعتماد به وهمیات و گمان ها» و «منفعت طلبی» اشاره کرد.